امروزه انواع سیستمهای تهویه مطبوع دیگر نه به عنوان یک وسیله لوکس و اشرافی، بلکه بعنوان یکی از تجهیزات استاندارد و ضروری ساختمان در اکثر خانه ها وجود دارد. دستگاههای تهویه مطبوع از جوانب مختلفی تاثیر زیادی در زندگی ما داشته است؛اغلب ما آنقدر خوش شانس بودهایم که در خانهای با یک سیستم خنک کننده زندگی کنیم. سیستمهای سرمایش از گذشته تا امروز، تاثیر بسزایی در سلامت و آسایش ما داشتهاند.
بیایید تا نگاهی کلی به تکامل تدریجی این دستگاهها بیندازیم. قبل از وجود سیستمهای تهویه مطبوع، منازل مسکونی بسیار گرم بودند. در گرمای تابستان، خانهها به اندازه حالا خنک و راحت نبودند. اهالی خانه معمولاً در محیط بیرون میخوابیدند تا با وزش باد، اندکی خنک شوند؛ علی رغم اینکه پنجرهها تا حد ممکن باز میماند تا هوا در خانه جریان پیدا کند، فضای بسته خانهها، گرم و خفه بود. عرق کردن نیز امری متداول و حتمی بود.
در گذشته مردم راههای محدودی برای خنک شدن داشتند. از مشهورترین آنها در تاریخ، بادبزنهای دستی بودند. اولین پنکههای برقی در اوایل سال ۱٩۰۰ در منازل آمریکاییها استفاده شد.
دستگاه تهویه مطبوع مدرن توسط ویلیام کریر (Willis Carrier) در سال ۱٩۰٢ اختراع شد و یک مهندس صنعت نساجی، استوارت کرامر اولین کسی بود که اصطلاح و عبارت “تهویه مطبوع” را در سال ۱٩۰۶ عنوان کرد. اولین دستگاه تهویه در سال ۱٩۱۴ در منازل مسکونی نصب گردید. این دستگاهها در حدود ۲ متر ارتفاع، ۱.۸ متر عرض و ۶ متر عمق داشتند. به همین دلیل این دستگاهها فقط در خانههای بزرگ که محدودیت فضا نداشتند نصب میشد. همچنین بدلیل قیمت بسیار بالای آن، تنها افراد بسیار پولدار قادر به تهیه آنها بودند. این سیستمها در آن زمان مبلغی بین ۱۰ هزار دلار تا ۵۰ هزار دلار قیمت داشتند، که تقریباً معادل با ۱٢۰ هزار دلار تا ۶۰۰ هزار دلار امروزی است!
در سال ۱٩٣۱ H.H Schultz و J.Q Sherman اولین نفراتی بودند که یک اتاقک دستگاه تهویه را اختراع کردند. دستگاه همانند یک اتاقک مدرن امروزی بر روی لبههای پنجره قرار میگرفت. این دستگاه نیز بسیار گران بود. هزینه ساخت برند کرایسلر این سیستم در سال 1934، در حدود 416 دلار بود. با توجه به اینکه نرخ دستمزد یک کارگر در آن زمان، حدود نیم دلار در ساعت بود، ساخت یک اتاقک تهویه نزدیک به 650 ساعت زمان میبرد.
بعد از جنگ جهانی دوم، داشتن یک سیستم تهویه مطبوع خانگی نوعی پرستیژ و کلاس اجتماعی به حساب میآمد. نوع پنجرهای این دستگاهها جزء کالاهای پرسودی بود که تا سال 1953 حدود یک میلیون از آنها به فروش رسید. از سال 1970 به بعد دستگاههای مرکزی تهویه مطبوع که با گاز فرئون (R12) کار میکرد، وارد اکثر خانههای آمریکاییها شد.
دستگاههای تهویه مطبوع که در منازل مسکونی استفاده میشود، طی ۱۰۰ سال گذشته راهی طولانی پیمودهاند. سیستمهای اولیه بسیار پر سر و صدا، فاقد بهرهوری لازم و در اجرا پر هزینه بودند. امروزه تولیدکنندگان سیستمهای تهویه مطبوع گامهای بزرگی در راستای توسعه این تکنولوژی برداشتهاند. همچنین دستگاههای تهویه مطبوع امروزی سازگار با محیط زیست نیز شدهاند؛ نکتهای که در گذشته کلا مورد توجه نبود. در گذشته گاز فرئون مورد استفاده قرار میگرفت که یکی ازعوامل تخریب لایه اوزن بود. گاز R-22 نیز پس از مدتی منسوخ شد و امروزه گاز R401A گاز استاندارد و دوستدار محیط زیست به شمار میآید.
بعد از گذشت سالها، دستگاههای تهویه، برای اکثر افراد قابل دستیابی شده است. امروزه ٨۰% خانهها یک سیستم تهویه مطبوع دارند. علاوه بر این، این دستگاهها معماری ساختمانها را نیز دستخوش تغییر کرده است. وجود ساختمانهایی بدون پنجره و خانههایی بدون حیاط و پاسیو از جمله این تغییرات اند.
شاید تعجب کنید، ولی دستگاههای تهویه مطبوع فقط باعث ایجاد آسایش و راحتی مردم نشدهاند، بلکه تعداد مرگ و میرهای ناشی از گرما، نیز کاهش قابل توجهای داشته است. تعداد مرگهای بر اثر گرما در بین سالهای ۱٩۶۰ تا ٢۰۰۴ تقریبا ٨۰% کمتر از ساهای ۱٩۰۰ تا ۱٩۵٩ بوده است.